История в лицах

Ссылка>>>

ВІКТАР  ВАБІШЧЭВІЧ

Вандроўка па старонках майго жыцця

Паэзія – дзівосная і чароўная краіна, падобная на тыя, якія звычайна мы сустракаем толькі ў казках. Яна жыве сваім жыццём, у ёй свае каштоўнасці і таямніцы, свае колеры і фарбы, адметныя дні і мроі. У гэтай краіне ты адчуваеш сябе іначай, жывеш нейкім уласцівым толькі ёй жыццём, поўным узвышанага, прыгожага і летуценнага. У гэтай краіне ў цябе міжволі вырастаюць крылы, ты можаш вандраваць не толькі па нашай зямлі і не толькі на іншыя планеты, але і зусім у іншы свет, вандраваць у іншых вымярэннях. Такія законы гэтай казачнай і непаўторнай краіны. У краіну паэзіі можа трапіць кожны, трапіць хоць на нейкі невялікі час. Але ёсць людзі, якія надзвычай лёгка заварожваюцца чарамі паэзіі, надзвычай лёгка і з незвычайнай сілаю ўдыхаюць яе прываблівы і жыццядайны водар. Такія людзі застаюцца ў краіне паэзіі назаўсёды. А трапляе ў гэтую краіну кожны па-свойму, кожны сваім шляхам. Адным з такіх шляхоў давялося прайсці і мне.

Нарадзіўся я ў самым пяшчотным месяцы, 9 ліпеня 1960 года ў вялікай і слыннай вёсцы Рубель на Століншчыне, у самым цэнтры Палесся. Норавы і звычкі гэтай вёскі, характар яе няхітрага жыцця, яе краявіды, безумоўна, адбіліся неяк на маёй натуры, хаця я па сутнасці і з’яўляюся самым нехарактэрным рубельцам.

Бацька мой усё сваё жыццё працаваў у калгасе, на трактары. Быў чалавекам вельмі начытаным, але ва ўмовах пасляваеннага сіроцкага жыцця не змог атрымаць належнай адукацыі, пра што заўсёды шкадаваў. Мне цяжка сказаць, якую мастацкую кніжку не прачытаў мой бацька. У часы дзяцінства і за ўсе школьныя гады я не сустракаў такой кнігі. Ён ведаў безліч розных сюжэтаў і мог лёгка іх пераказваць.

Мая маці, Надзея Аляксееўна (да замужжа Дзярачыц), таксама працавала ў калгасе. У свой час у школе яна вучылася вельмі добра, але скончыла ўсяго чатыры класы. Далей трэба было ісці ў школу ў Рубель, а гэта досыць далёка ад Бераставога, дзе тады жыла мама. Мая маці вельмі любіць успамінаць гады свайго маленства, даўнейшае жыццё ў яе роднай вёсцы Хотамель, часта згадвае ваеннае ліхалецце. З ранняга дзяцінства памятаюцца мне тыя маміны расказы доўгімі восеньскімі і зімовымі вечарамі. Мабыць, тыя расказы і нарадзілі яшчэ тады ў маёй душы любоў да гісторыі і да літаратуры.

У нашай сям’і заўсёды панаваў культ кнігі. Маці чытала нам казкі, расказвала на памяць вершы Купалы і Коласа, іншых беларускіх паэтаў. Асабліва шанаваў кнігу бацька і гэтую сваю любоў да кнігі прышчапіў нам, дзецям. Чацвёра з пецярых дзяцей нашае сям’і звязалі свой лёс з беларускай мовай і літаратураю, тры мае сястры выкладаюць зараз у школах родную мову і літаратуру. У школе ўсе мы вучыліся вельмі добра. Асноваю выхавання ў нашай сям’і была кніга, і прыкладам для нас служылі станоўчыя героі лепшых кніг. Бацька і маці заўсёды лічылі, што самае галоўнае навучыць дзяцей любіць кнігу, любіць чытанне, а на гэтым падмурку абавязкова ўзвысіцца, нават сама па сабе, і добрая вучоба ў школе.

Чытаць я навучыўся ў раннім дзяцінстве, недзе гады ў чатыры. Праз некаторы час амаль самастойна навучыўся чытаць і лацінкаю – яшчэ да школы чытаў па-французску. Праўда, як потым высветлілася, французскія словы я чытаў і запамінаў абсалютна няправільна. Тым не менш гэта мне ў далейшым вельмі дапамагло: калі ў пятым класе мы пачалі вывучаць французскую мову, мне было лёгка пісаць на ёй, бо напісанне велізарнай колькасці слоў помнілася з дзяцінства.

У школу я пайшоў неахвотна і напачатку не дужа хацеў вучыцца, бо не бачыў тады аніякага сэнсу ў вучобе. У маім тагачасным разуменні ўсё навучанне зводзілася да ўмення чытаць і пісаць. Па-сапраўднаму да ведаў пацягнуўся з другога класа і потым увесь час вучыўся толькі на “выдатна”, школу скончыў з залатым медалём.

З вялікай удзячнасцю ўспамінаю сваіх настаўнікаў. Асабліва моцна паўплывалі на мяне першая настаўніца, тады яшчэ зусім маладая, Кудзеліч Лідзія Уладзіміраўна і настаўніца беларускай мовы і літаратуры Вяшчыцкая Марыя Іосіпаўна.

У школьныя гады я пацягнуўся да вершаў, і гэта мае сваю гісторыю. Першыя вершаваныя радкі я рыфмаваў яшчэ ў дашкольным узросце. Гэта былі радкі не пра лавачніка, кім я марыў тады стаць, і не пра трактарыста, кім хацелася мне працаваць яшчэ раней. Гэта былі нейкія пацешкі і кпіны з маіх аднагодкаў. Пазней я да вершаў звярнуўся ў чацвёртым класе, пры вывучэнні апавяданняў па гісторыі СССР. Быў тады такі прадмет у раскладзе. Жыццё людзей у далёкім мінулым мяне моцна ўразіла, мне хацелася расказаць пра яго ў вершах. Тады і напісаў некалькі маленькіх вершаваных апавяданняў. Асобныя радкі з іх і зараз застаюцца ў памяці. Адно з іх называлася “Певень і Мурашка”.

У той час я вельмі моцна, амаль фанатычна, палюбіў геаграфію, таму чытаў усе кнігі, якія расказвалі пра жыццё людзей у далёкіх краінах. Недзе гадоў у чатырнаццаць пачаў чытаць і розныя навуковыя працы па геаграфіі – марыў быць не проста настаўнікам, як гэта было раней, а вучоным-географам. І з гэтаю мараю жыў амаль што да самага паступлення ва універсітэт.

Ад геаграфіі нечакана я паступова прыйшоў да літаратуры, хаця, мабыць, гэта не было ніякай нечаканасцю. Ад далёкіх заморскіх краін і экзатычных калоніяў я прыйшоў да свае Беларусі і да беларушчыны, да ўсяго роднага. І штурхнуў на гэта мяне адзін выпадак.

Прыблізна ў класе шостым на ўрок пазакласнага чытання нам трэба было прачытаць аповесць Янкі Маўра “Сын вады”. Ва ўсім нашым Рублі тады была толькі адна такая кніга, і яе трэба было прачытаць вучням усіх чатырох велічэзных паралельных класаў. Нашаму класу адводзілася два дні. І мы, больш за сорак вучняў, прачыталі яе за той тэрмін! Збіраліся ў хаце, у двух пакоях, і на працягу двух вечароў прачыталі ўголас усю кнігу.

Тое калектыўнае чытанне назаўсёды запала мне ў душу. Аповесць расказвала пра жыццё людзей на далёкай Вогненнай Зямлі, якое ўяўляла сабою пастаяннае плаванне на невялікіх лёгкіх лодках. Зразумела, што аповесць мне моцна спадабалася, і пасля гэтага захацелася прачытаць іншыя творы Янкі Маўра. Пачалося сапраўднае паляванне на кнігі гэтага пісьменніка. Праз некаторы час я адчуў, што ў мяне міжволі нарадзілася новая цяга – цяга да беларускай літаратуры. З кожным днём яна станавілася ўсё больш адчувальнаю. Я пачаў не проста захапляцца літаратураю – пачаў пісаць вершы. Стыхія роднай беларускай літаратуры назаўсёды запаланіла мяне.

Я быў моцна ўсхваляваны трагічнымі падзеямі ў Чылі ў 1973 годзе, доўга думаў пра іх, перажываў. І як вынік гэтага – з’яўленне адпаведных вершаў. Адзін з іх “Песня Віктара Хара” ў 1977 годзе быў надрукаваны ў часопісе “Бярозка” і стаў маім першым творам, змешчаным у друку.

Развітваючыся з Рубельскай школай, я цвёрда быў перакананы, што ўсё сваё жыццё буду звязаны з беларускаю літаратурай, незалежна ад прафесіі і спецыяльнасці. Сама ж літаратура тады ўяўлялася мне нейкаю прыгожаю сакраментальнаю вяршыняй, да якое я не меў права дакрануцца. Таму і не мог пайсці вучыцца на філалагічны факультэт. Перада мною стаяла пакутлівае пытанне з якім факультэтам звязаць свой лёс. Я з дзяцінства марыў вучыцца ў Беларускім дзяржаўным універсітэце і наконт гэтага ніколі не вагаўся. Але па якой спецыяльнасці? Усё яшчэ любімая геаграфія была вельмі далёкаю ад святой для мяне літаратуры, таму выбар прыйшоўся на гісторыю.

Пераступаў парог гістфака БДУ я з цвёрдай перакананасцю, што ні ў якім разе не буду вучыцца выдатна. Быў стомлены ад выдатнай вучобы ў школе. Але, магчыма, іншыя абставіны зрабілі сваю справу – я захапіўся гісторыяй, літаратурай, тэатрам і цалкам аддаваўся свайму захапленню. Вынікам гэтага сталі адзнакі “выдатна” па ўсіх універсітэцкіх дысцыплінах і чырвоны дыплом. У студэнцкія гады заняўся даследаваннем пытанняў гісторыі Беларусі. Вучоба, праца ў чытальных залах дапаўняліся ў мяне ці не штодзённым наведваннем спектакляў Купалаўскага тэатра. Вершаў пісаў тады зусім мала, і ў далейшым гэта стала звычкаю.

Пасля універсітэта ў 1982 годзе вярнуўся на родную Століншчыну. Пяць гадоў працаваў у Арлоўскай сярэдняй школе, на кіраўнічых пасадах – арганізатарам пазакласнай і пазашкольнай выхаваўчай работы і дырэктарам школы. Праца гэтая не стварала ніякіх умоў для любімых творчых заняткаў, таму давялося з ёю развітацца. І вось ужо два дзесяткі гадоў працую ў давыд-гарадоцкай сярэдняй школе № 1, выкладаю гісторыю і айчынную і сусветную мастацкую культуру.

Жаданне займацца навукаю не знікла ў мяне да гэтага часу, таму і даследую гістарычныя погляды класікаў беларускай літаратуры. Вынікам гэтага сталі артыкулы пра Якуба Коласа, Максіма Багдановіча і Максіма Гарэцкага. У вясковых і местачковых умовах я старанна ахоўваю свой унутраны свет і сваё жыццё, у якім пануе яе вялікасць кніга, у якім пастаянна прысутнічае мінулае нашай Беларусі, райскаю мелодыяй гучыць родная беларуская мова, пышнай квеценню красуецца беларуская літаратура, свет, у якім ты пастаянна жывеш побач з мастацтвам, тэатрам, музыкай, свет, у якім на цябе глядзяць і прысутнічаюць поруч нашы нацыянальныя геніі, нашы вялікія папярэднікі. Мне ўтульна ў такім свеце.

А жыву я ў фантастычна прыгожай краіне, краіне, якая называецца Паэзіяй. Вершы – мой найпершы і самы любімы занятак. Яны нараджаюцца не так і часта, але якое салодкае і прыемнае іх нараджэнне. З’яўленне вершаў – своеасаблівы акт чароўнага дзейства, выкліканы ўнутранай настраёвасцю, які не паддаецца рацыяналістычнаму тлумачэнню.

Крыніцаю творчага натхнення для мяне, як зараз прынята гаварыць, музаю, з’яўляецца Прыгажосць ва ўсіх яе праявах. Гэта і прыгажосць мілых і непаўторных краявідаў, і прыгажосць нейкага моманту, і прыгажосць нашага цудоўнага зямнога жыцця, і прыгажосць мастацкіх вобразаў і чалавечых учынкаў, самога чалавека.

Люблю нашу прыроду, не толькі беларускія пейзажы, але і ўсе, якія мне даводзілася бачыць, з замілаваннем любуюся праявамі кожнай пары года, хоць самая любімая для мяне – лета. Люблю зіхатлівы сонечны дзень і панурую часіну дажджу, узыход сонца і яго адмысловы захад у воблаках і хмарах, снегапады і неўтаймоўныя веснавыя паводкі, птушыны шчэбет і мілагучную песню ручая.

Асабліва часта ўспамінаюцца паводкі на перапоўненых веснавых рэках – незвычайнае відовішча, якое мне даводзілася бачыць толькі на нашых палескіх паўнаводных рэках у дзяцінстве. Такога не ўбачыш больш нідзе ў Беларусі. Ды і на нашым Палессі рэкі зараз прыкметна здрабнелі і ім ніколі не дапяць да размаху крыгаходаў майго дзяцінства.

Шлях ад першага верша да першай кнігі ў мяне аказаўся вельмі доўгім. Зборнік вершаў “Чорны боль” выйшаў толькі ў 2003 годзе. У 2006 годзе была выдадзена мая паэтычная кніга “Кахаю і люблю”.

Сэнс майго жыцця – служэнне роднаму беларускаму слову, таму любоў да нашай беларускй мовы з’яўляецца маім пастаянным спадарожнікам. Уваходжу ў склад рэдакцыйнай Рады часопіса “Роднае слова”, з якім супрацоўнічаю з дня заснавання.

Няхай нас заўсёды радуе сакавітае і мілагучнае беларускае слова і натхняе на новыя здзяйсненні на карысць нашае Бацькаўшчыны.

8 жніўня 2007 г.

АНКЕТА

Вабішчэвіч Віктар Васілевіч

Дата нараджэння                              9 ліпеня 1960 г.

Напішыце пра сваіх бацькоў, іх заняткі, якасці, узнагароды.

Я вельмі дрэнна ведаю свой радавод. Мабыць, гэта стала адною з неўсвядомленых прычын майго паступлення на гістарычны факультэт БДУ і маёй захопленасці гісторыяй. Чалавек заўжды прагне таго, чаго яму бракуе.

Бацька мой – Вабішчэвіч Васіль Віктаравіч, нарадзіўся ў 1934 г., рубелец. Некаторы час быў загадчыкам майстэрняў у калгасе, выкладаў у філіяле (і ўзначальваў яго) Пінскага прафесійна-тэхнічнага вучылішча. Усё жыццё працаваў на трактары, нормы перавыконваў заўсёды, часам у некалькі разоў. Быў надзвычай прынцыповым, не любіў халуёў, хапугаў і тупіц. Быў калгасным актывістам, але прыкметных пасад ніколі не меў. Працы аддаваўся дашчэнту, меў узнагароды, але яны былі мізэрнымі ў параўнанні з тым, чаго заслугоўваў сваёю працаю. Не здымаў шапку перад начальствам. Фанатычна любіў кнігу і гэтую любоў прышчапіў сваім дзецям – чацвёра дзяцей сталі настаўнікамі-гуманітарыямі. Пасляваеннае сіроцкае дзяцінства не дало мажлівасці падацца вучыцца ў інстытут, але веды меў сапраўды універсітэцкія (за выключэннем моваў і матэматыкі). Цяжкая праца калгаснага трактарыста поўнасцю з’ела бацькава здароўе, гэта ўрэшце і прывяло да заўчаснай смерці ў 2003 г. Не ўмеў бацька шанаваць сябе, а калі зразумеў гэта, было ўжо занадта позна.

Мая маці – Вабішчэвіч (народжаная Дзярачыц) Надзея Аляксееўна. Нарадзілася ў 1936 г. у вёсцы Хотамель. Любоў маці – вёска Бераставое, якая стаяла побач з Рублём і Хотамлем і была потым насільна зліквідавана. Працавала маці ў калгасе. Выгадавала і выхавала пецярых дзяцей. У школе вучылася выдатна, але скончыла толькі чатыры класы, далей вучыцца не было магчымасці. Веды і асвету заўсёды цэніць вельмі высока. Поўная ўражанняў свайго маленства і дзявоцтва, мае добрую памяць і любіць шмат успамінаць і расказваць з мінулага. Тыя расказы я памятаю з самага дзяцінства. Можна гаварыць, што гісторыя і літаратура пульсуюць у маёй крыві.

Дзяды мае былі простымі працаўнікамі. Вабішчэвіч Віктар Рыгоравіч нарадзіўся ў 1911 г. Як і мой бацька, не ўмеў, мабыць, сябе берагчы, таму і злажыў галаву на вайне недзе далёка, ля мястэчка Броды каля горада Быдгашч, не дайшоўшы да Берліна. Загінуў дзед у самым пачатку 1945 г. Пасля сябе пакінуў пяць сыноў. Трое ўнукаў названы па дзеду Віктару. Дзярачыц Аляксей Іванавіч (1913 – 1984) таксама ваяваў на апошняй вайне, але ацалеў. Ён бачыў масавае народнае гора, але не дажыў да перыяду масавых узнагароджанняў. Дзед быў вельмі добрым грыбніком, выдатна рабіў печы і грубы, крыў стрэхі. У войску навучыўся пісаць па-польску – так да канца жыцця і пісаў толькі польскімі літарамі.

Жыццё маіх бабуль не было простым. Асабліва – у бабы Сені. Я назваў бы яе лёс драматычным. Вабішчэвіч (народжаная Кажаноўская) Ксеня Васілеўна (1905 – 1991) яшчэ ў дзяцінстве засталася круглаю сіратою. Спачатку памерла маці, потым бабуля страціла бацьку. Гадавалася ў сям’і брата, які быў нашмат старэйшым. Нарадзіла пецярых сыноў: Васіля, Рыгора, Івана, Піліпа, Пятра (памёр яшчэ немаўляткам). У вайну засталася ўдавою, дзяцей выгадавала адна. Бабуля мела надзвычай добрую памяць і вялікія здольнасці да вучобы. Вучылася ў школе толькі дзве зімы, але веды па гісторыі, геаграфіі і літаратуры мела такія, што пазайздросцілі б многія выпускнікі сучаснай абноўленай школы. Да апошніх гадоў жыцця многа чытала. Другая мая бабуля – Дзярачыц (народжаная Ашуркевіч) Варвара Андрэеўна (1917 (?) – 1990). Гадавалася ў шматдзетнай сям’і, дзе было дзесяць дзяцей. Іх трэба было неяк выгадаваць і давесці да ладу, таму бабулю маю яе маці ў школу не пусціла, хаця старэйшыя і маладзейшыя іх дзеці вучыліся. Бабуля Варвара ўсё жыццё заставалася непісьменнаю. Мабыць, таму вельмі высока цаніла грамату і адукацыю лічыла вялікім набыткам. Усё жыццё мела крыўду на сваю маці. Замуж пайшла за багатага, які моцна кахаў яе. Але, па словах бабулі, багацця таго ніколі не бачыла і шчасця і радасці ад яго не мела ніколі. Нарадзіла пяцера дзяцей: Надзею, Аляксандра, Паўла, Праскоўю (памерла зусім маленькаю), Марыю.

Каго яшчэ назваць з маіх продкаў? У дзеда Віктара бацькі зваліся Рыгор Іванавіч і Марфа Яўхімаўна, у бабы Сені – Васіль Раманавіч і Кацярына. У дзеда Аляксея бацька зваўся Іван Цітавіч, а маці – Аляксандра Антонаўна. Іх я добра ведаў і яшчэ зараз памятаю. Баба Лекса была вельмі добраю і сентыментальнаю, нас заўсёды сустракала словамі: “Ох мое дзетонькі!” Дзед Іван пражыў жыццё доўгае і цяжкае. Недзе яшчэ перад вайною яму прысніўся сон: стаялі чатыры дубы і бяроза, а потым тры дубы ўпалі, а адзін дуб і бяроза засталіся стаяць. Дзед раніцай так разгадаў перад сваёю жонкаю сон – не будзе сыноў. Гэтак яно і выйшла. Двух сыноў адабрала ў іх ненажэрная вайна, а адзін прастудзіўся і памёр. Міша недзе загінуў на вайне – прапаў без вестак, як прынята гаварыць. Ці хоць разам ляжаць яго костачкі? Ці не разнесла іх па зямлі? Дзед Іван і баба Лекса да апошняга ўздыху чакалі сыночка і верылі, што ён недзе ў свеце ёсць, жывы. Другі сын Тасько, як ласкава звала яго маці, памёр адразу пасля вайны ад ран і асколкаў. Шмат чаго давялося перажыць дзеду Івану. Да вайны ён быў вельмі багатым чалавекам, але потым усё страціў у выніку раскулачвання. Помніцца, усё гаварыў мне, што я вельмі рэдка, як ён казаў, ніколі, не заходжу да яго ў хату. Быў добрым гаспадаром. Гледзячы на запушчаную калгасную (лічы, сваю) зямлю, мог нават заплакаць. Маўляў, у мяне тут раней такое добрае жыта расло, а зараз на гэтым полі гібее ў пустазеллі нейкая чэзлая пшаніца. Да апошніх сваіх дзён трымаў карову. І памёр пасля таго, як яе здалі ў калгас на мяса, бо яна паламала нагу. Адразу апусціўся неяк, пастрашнеў – хто я зараз, не гаспадар. Хто ведае, магчыма, каб не той выпадак з кароваю, дзед Іван пражыў бы намнога больш. Мне прыкра і сорамна за тое што я, самы старэйшы праўнук, не быў на пахаванні дзеда Івана. У бабы Варвары бацька зваўся Андрэй, быў слынным садоўнікам і пчаляром. Імя бабулінай маці я не памятаю, хаця яно выбіта на помніку. На яе магіле, як і на магіле дзеда Андрэя, я быў шмат разоў. Відаць, таму і не трымаюцца ў галаве імёны, што іх можна прачытаць у любы час.

Самыя запамінальныя падзеі, асобы з майго дзяцінства, школьнае пары.

Поўна ўва мне ўражанняў з майго дзяцінства, многае помніцца з падзей. Цяжка выдзеліць нешта адно. Таксама як і назваць нейкага аднаго чалавека. Але ўсё ж паспрабую, з таго, што найчасцей згадваецца. Я вельмі любіў назіраць за крыгаходамі, яны ўсе і зараз перад маімі вачыма. З самага ранняга маленства памятаю, як даганяў маці, калі пайшла без мяне ў магазін. Бег з крыкам, нацягнуўшы трусы адною дзіркаю на дзве нагі. Згадваецца і яшчэ ранейшае. Як напорыста хацеў пабачыць сама ў калодзежы, бо тою, як тады здавалася страшэннаю, істотай палохалі мяне дарослыя, каб не падыходзіў блізка да студні. З школьнага перыяду зноў жа ўспамінаецца веснавое. Перад самай паводкай у школу ішоў па зусім крохкім нагрэтым сонцам лёдзе, а паўз берагі ўжо шырокімі палосамі бегла вада. Цяпер гэта нават страшна згадваць. Не забываецца, як з Федзем Вабішчэвічам, доўга і безвынікова чакалі лодку, калі ішлі са школы, і вымушаны былі брысці па ледзяной вадзе, што даставала нашмат вышэй за каленкі. Ад холаду цела працінала іголкамі. Часта расказваю сваім вучням і ў час літаратурных сустрэчаў пра наша калектыўнае чытанне ўсім класам аповесці Янкі Маўра “Сын вады”. Хто запомніўся з цікавых людзей? Вядома, тыя хто быў недзе побач, жыў недалёка. Гэта найперш мае сваякі – баба Сеня, баба Вара, дзед Ляксей, прадзед Іван, прабаба Лекса, баба Надзя, я называў яе Гладка баба. З іншых прыгадваюцца баба Марыканка, баба Гэйза, што вучыла нас быць разумнымі, баба Калоўчыха, якая мяне палохала, што забярэ ў сваю торбу, а я за гэта на яе заўсёды казаў “Колоўчыха-брэхуха”. Дзед Дэпаль, які ўсюды хадзіў і шукаў Леніна на паперках, стары Курка, вечны рубельскі пастух, які шмат нам расказваў пра жыццё пры Польшчы. Гэта ўсё мянушкі, я ніколі не ведаў імёнаў тых людзей, але ўспамінаю іх заўсёды па-добраму, з добрай усмешкай. Школьныя гады далі новых людзей. Ніколі не забуду сваю першую настаўніцу Кудзеліч (Антко) Лідзію Уладзіміраўну і настаўніцу беларускай мовы і літаратуры Вяшчыцкую Марыю Іосіфаўну. Яны істотна, значна, паўплывалі на фармаванне маёй асобы.

Чым, на маю думку, адрозніваюцца рубельцы ад жыхароў іншых населеных пунктаў?

Пытанне вельмі складанае. Рубельцы могуць быць самыя розныя, зусім непадобныя адзін на другога. Тое самае і з жыхарамі любога іншага горада або вёскі. І ўсё ж – што можна падгледзець з адметнага ў рубельцаў? Любоў да працы? Дык гэта ў характары беларуса ўвогуле. У іншых вёсках не менш працуюць. Дабрыня? Зноў-такі характэрнае для ўсіх беларусаў. Злыя і дрэнныя людзі? Такіх, на жаль, хапае ўсюды. І мы тут далёка не лідэры. Імкненне не ўпусціць кожную капейчыну? І ў гэтым нас многія шыкоўна абскакалі ў наш час усеагульнай камерцыялізацыі. Свая адметная гаворка? Дык яна свая амаль у кожнай вёсцы. Што ж назваць, каб быць шчырым і праўдзівым? Каб не выглядаць, як гэта сустракаецца ў падобных выпадках, нейкім такім пыхлівым задавакам. На мой погляд, рубельцаў вылучае сярод іншых нейкае неўсвядомленае пачуццё ўласнай годнасці, годнасці не толькі індывідуальнай але і краёвай, неўсвядомленае пачуццё нацыянальнай прыналежнасці, гаворачы сучаснаю моваю, неўсвядомлены нацыяналізм у еўрапейскім разуменні гэтага слова.

Калі скончыў школу?                                              У чэрвені 1977 г.

Дзе вучыўся далей? Адукацыя, прафесія, спецыяльнасць.

У верасні 1977 г. – чэрвені 1982 г. вучыўся на гістарычным факультэце Беларускага дзяржаўнага універсітэта, які скончыў з чырвоным дыпломам, з усімі выдатнымі адзнакамі. Па спецыяльнасці гісторык, выкладчык гісторыі і грамадазнаўства. Праз нейкі дзесятак гадоў паступіў на завочнае аддзяленне філалагічнага факультэта Брэсцкага педагагічнага інстытута, на беларускую мову і літаратуру, але вучыцца не захацеў. Фармальна больш не вучыўся нідзе, калі не лічыць розных гістарычных, культуралагічных і педагагічных курсаў. Самастойна, шляхам самаадукацыі, вывучаў беларускую мову і літаратуру, гісторыю мастацтваў і педагогіку.

Асноўныя этапы маёй прафесійнай дзейнасці (месца працы, пасада і ўзнагароды).

Уся мая прафесійная дзейнасць звязана з роднай Століншчынай. З лістапада 1982 да жніўня 1987 г. працаваў у Арлоўскай сярэдняй школе – арганізатарам пазакласнай і пазашкольнай выхаваўчай работы, дырэктарам школы. З верасня 1987 г. працую ў сярэдняй школе № 1 г. Давыд-Гарадка – некаторы час намеснікам дырэктара па навучальна-выхаваўчай рабоце, а далей настаўнікам гісторыі і сусветнай мастацкай культуры. Узнагароджаны Граматамі Столінскага раённага аддзела культуры, Брэсцкага абласнога аддзела народнай адукацыі, Міністэрства адукацыі Беларусі.

Мая сям’я.

Жонка мая Вабішчэвіч Вера Рыгораўна, настаўніца беларускай мовы і літаратуры, працуе ў СШ № 1 Давыд-Гарадка. Старэйшы сын Віктар вучыцца ў Гродзенскім медыцынскім універсітэце, а меншы Юрась – у школе. Сям’я мая невялікая – у бацькі майго была большая. У мяне чатыры сястры: Святлана, настаўніца беларускай мовы і літаратуры ў Рублі, Валянціна, таксама выкладае беларускую мову і літаратуру, у вёсцы Рудск Іванаўскага раёна, Людміла працуе настаўніцай беларускай і рускай моваў і літаратур у Хотамлі, а самая малодшая з нас,Марыя, жыве ў Рублі.

Мой удзел у грамадскай, навуковай, творчай, культмасавай рабоце.

Раней актыўна ўдзельнічаў у грамадскай і культурна-масавай працы. Часам меў прыкметныя грамадскія нагрузкі. Часта выступаў на сцэне. Але ўсё гэта зараз, мабыць, засталося ў мінулым. Дастаткова з мяне літаратурнай і навуковай працы. Вершы пішу з самага дзяцінства, пачаў іх друкаваць з сямнаццаці гадоў. Праўда, пішу адносна мала – у маім становішчы, здаецца, інакш і нельга. Першы верш “Памяці Віктара Хара” быў надрукаваны ў чэрвені 1977 года ў часопісе “Бярозка”. З таго часу мае творы змяшчаліся ў часопісах “Полымя”, “Маладосць”, “Роднае слова”, “Першацвет”, у газетах “Літаратура і мастацтва”, “Чырвоная змена”, у мясцовым перыядычным друку. Публікаваўся таксама ў калектыўных зборніках “Вусны”, “Квадра”, “Дзядзінец” і ў хрэстаматыі для старшакласнікаў “Сэрцам роднага слова краніся”. У 2003 годзе выдаў кнігу вершаў “Чорны боль”. З паэзіяй не развітваюся ніколі, аднак душа патрабуе і іншага. Не магу жыць без навукі. Думаю, аналізую, даследую, вывучаю. Маё становішча не вымушае займацца глыбока і пастаянна нечым адным – я нічым не скаваны. Пішу толькі тое, без чаго на пэўным прамежку часу не магу жыць. Так у адпаведнасці з памкненнямі душы нараджаюцца артыкулы па гісторыі, па методыцы выкладання ў школе, па пытаннях літаратуразнаўства, мовазнаўства і гісторыі тэатра. Але тое бывае не часта, бо даследчыцкая праца патрабуе шмат часу, неабходна ўсё грунтоўна, усебакова і глыбока вывучыць, узважыць, прааналізаваць.

Месца жыхарства.                            Г. Давыд-Гарадок Столінскага раёна.

                                                                           19 студзеня 2005 г.

ВІКТАР ВАБІШЧЭВІЧ

Віктар Вабішчэвіч (Віктар Васілевіч Вабішчэвіч) – паэт, публіцыст, гісторык.

Нарадзіўся 9 ліпеня 1960 г. у вёсцы Рубель Столінскага раёна Брэсцкай вобласці ў сям’і калгаснікаў. Закончыў гістарычны факультэт Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта (1982). Працаваў намеснікам дырэктара (1982 – 1984), дырэктарам Арлоўскай сярэдняй школы (1984 – 1987), лектарам Столінскага райкама КПБ (1989 – 1990). З 1988 г. – намеснік дырэктара, з 1990 г. – настаўнік гісторыі і грамадазнаўства сярэдняй школы № 1 г. Давыд-Гарадка Столінскага раёна.

Вершы друкаваліся ў газетах і часопісах “Літаратура і мастацтва”, “Чырвоная змена”, “Полымя”, “Маладосць”, “Нёман”, “Беларуская думка”, “Першацвет”, “Роднае слова” і іншых, у альманахах і калектыўных зборніках “Вусны”, “Квадра”, “Жырандоля”, “Сэрцам роднага слова краніся” і іншых.

Аўтар чатырох кніг паэзіі: “Чорны боль” (2003), “Кахаю і люблю” (2006), “Уражанне” (2009), “Orbi” (2012).

З’яўляецца аўтарам артыкулаў па гісторыі, беларускай філалогіі, культуры і мастацтве.

Вершы В.Вабішчэвіча перакладаліся на рускую мову.

Лаўрэат літаратурнай прэміі імя У.А.Калесніка Брэсцкага аблвыканкама (2010).

Выдатнік адукацыі Рэспублікі Беларусь (2014).

Жыве ў г. Давыд-Гарадку.

Вершы Віктара Вабішчэвіча

***

Я, здаецца, крыху летуценнік

І заглядваю ў іншы сусвет,

Дзе законы свае святлаценю,

Дзе ў пашане мастак і паэт.

У абдымках фантазій і мрояў

Я лячу ў валадарства красы,

У краіну ружовых секвояў,

На абшар цудадзейнай расы.

Прыгажосць там не толькі ў паэмах,

Там яна і ў людской мітусні,

І ў малюнках на скалах і сценах,

І ў тых гуках, што ранак сасніў.

Там жывуць дабрыня і сумленне,

І нязменна пануюць яны.

У сузор’ях выдатных імкненняў

Не бывае ні зла, ні маны.

Там сабе не ствараюць герояў

І ў кумірах патрэбы няма,

І няма абаронцаў і вояў –

Не відаць варажнечы кляйма.

І прыходзяць такія імгненні,

І прыходзіць само пачуццё,

Што вясновага рання праменні

Прынясуць нам такое жыццё.

2000

***

Снежань… Ноч… Падступае дрымота.

Цішыня закалыхвае ўсіх.

Мне з каханай сустрэцца ахвота

На юначых сцяжынках сваіх.

Паглядзець у знаёмыя вочы,

Дакрануцца да мілай рукі

І адчуць пацалунак дзявочы –

Сарамлівы крыху, трапяткі.

Я хачу вандраваць, не стамляцца –

Не глядзець на марозны прастор,

І каханай сваёй захапляцца,

І ў каханні ўздымацца да зор.

На юначых сцяжынках прывольна –

Там на крылах лунае душа,

Там заўсёды бясхмарна, свавольна,

Там не ўбачыш нідзе ледзяша.

Тыя сцежкі ляжаць сярод кветак,

Сярод мяккай травы-муравы,

І вядуць на дзівосны палетак,

І вядуць у паўзмрок баравы.

Снежань. Ноч заварожвае нечым.

Цішыня закалыхвае ўсіх.

Я чакаю. Чакаю сустрэчы

На юначых сцяжынках сваіх.

1999

НА ЛУЗЕ

Усё тут ззяе непадробным бляскам

У гэты ліпеньскі спякотны дзень,

І птушкі дораць свае песні краскам,

Гавораць нешта чмель і авадзень.

Тут бляскам ззяе кожная травінка

І кветачка, і вычварны лісток.

Уся ў чароўным ззянні лугавінка

І гэты мілы казачны куток.

Тут бляск і ззянне на прыціхлых лозах,

На мудрых прыбярэжных чаратах,

На жоўтых касачах, аерах розных,

На горкіх ягадах, на ўсіх кустах.

У ззянні люстраная гладзь рачная

І зніклі неспакойныя віры.

Рака ў абдымках сонца патанае.

Хаваецца ў прадоннях сом стары.

Ва ўсёй прасторы цесна ад праменняў,

Іх бляскам упрыгожыла зямлю.

Дзівосы гэткіх казачных імгненняў,

Я шчыра і бясконца вас люблю.

2007

***

Ззяе ззяннем зіхатлівым

І звініць празрыстым звонам

Залаты званочак звонкі

З дзіўным лісцейкам зялёным.

І здзіўляецца бярозка,

Захапляецца тым ззяннем.

У святле дзівосным травы

Заблішчалі спадзяваннем.

І разлог увесь шырокі

За званочкам тым чароўным

Ззяе ззяннем зіхатлівым

І звініць празрыстым звонам.

2008

***

Вякоў наступных пакаленні

Пад нашым сонцам будуць жыць,

Пад нашы светлыя маленні

Канву жыцця свайго тварыць.

Нам пакаленняў тых далёкіх

Выразны бачыцца партрэт,

Іх зорны шлях, палёт іх лёгкі,

Памкненняў чыстых сілуэт.

Там будуць сонечныя мары,

І заквітнее ўся зямля –

Дабром запоўняцца абшары,

Заззяе радасцю ралля.

І будзе ў нас планета ўсмешак,

Святой любові, цеплыні,

І ў шчырых поглядах бязгрэшных

Надзеі з’явяцца агні.

Ляцяць цудоўныя імгненні,

Плячо кранае новы час –

Вякоў наступных пакаленні

Успомняць некалі пра нас.

2012

НАДЫХОД ЗІМЫ

Бляск на дрэвах галінкі пакрыў –

Крышталёвае царства вакол.

Прамянёў неўтаймоўны матыў –

На чароўнае дзейства дазвол.

Зледзянелы ўсміхаецца ўбор –

Валадарыць паўсюль на галлі:

З чарадзейных ільдзінак узор

Ад вышыняў – да самай зямлі.

Незвычайнай красы чысціня

Пакарыла празрысты прастор

І мелодыю дзіўнага дня,

І малюнкаў займальны дэкор.

На абшары ўрачысты настрой,

У паветры лірычны спакой,

І дзівосаў няўрымслівы строй

З цеплынёй прыгалубіць рукой.

Зіхаціць бездакорны крышталь –

На кустах і на жоўтай траве –

Хараства ледзяная вуаль

Да святых летуценняў заве.

Холад стукае небу ў акно –

Весялосці птушынай няма,

І лістота апала даўно:

Надыходзіць паволі зіма.

2014

Ссылка>>

Ссылка>>

Все дальше уходят от нас события, которые остались в народной памяти под названием «Афганская война»... Время отделяет нас от тех событий…

 Не стало могучей державы, чьи интересы защищали в далёком Афганистане и тысячи белорусов. Однако память о войне по-прежнему больно отзывается в сердце матерей, отцов, дедов, вдов, детей и тех парней, которые возвращались домой «грузом-200».

Через афганскую войну прошло более полумиллиона солдат и офицеров. Тысячи военнослужащих отдали свои жизни, следуя присяге и выполняя солдатский долг. После Великой Отечественной, война в Афганистане является наиболее драматичной страницей истории с участием советских солдат. Незатухающей болью, кровоточащей раной в сердце каждого белоруса живет память о погибших земляках в Афганистане.

Воины-интернационалисты – пример отваги и чести, мужества и доблести для молодого поколения защитников нашей Родины. Среди них и житель нашего  города Давид-Городка, заместитель председателя районной организации воинов-интернационалистов, подполковник в отставке – Ровкач Алексей Иванович- участник войны в Афганистане.

Родился Алексей Иванович 8 августа 1955 года в городе  Давид-Городке в семье  рабочего сельхозартели и домохозяйки.  С 1963 по1972 год учился в средней школе №1 города Давид-Городка. После учёбы в школе он поступил  в Свердловское высшее военно-политическое танко-артиллерийское училище на артиллерийский факультет.

 С 1976-1992 гг. проходил службу в должности заместителя командира по политической части подразделения воинской части в Прикарпатском  военном округе СССР,  в  Группе советских войск  в Германии, в Туркестанском военном округе, в Среднеазиатском военном округе.

С июня по май 1981 года в должности заместителя командира отдельной автотранспортной группы по политической части служил в Ограниченном контингенте советских войск в Афганистане. Подразделение участвовало в строительстве оперативно-тактических  путей сообщения гарнизонов советских войск, расположенных в северной провинции Кундузот материально -технических баз в приграничном городе Айвадж( Таджикская ССР).

В 1992 году по сокращению штатов уволился из рядов  ВС СССР. С 1992-1998 г.г. Алексей Иванович  работал на предприятиях народного хозяйства СССР, Казахстана, в городе Экибастузе на инженерно-технических должностях.

В 1997 году Алексей Иванович женился. Его супруга,  Ровкач Алла Владимировна, работала врачом-педиатором, посвятила свою жизнь детям. К сожалению , в 2018 году она умерла, но в памяти  осталась тактичным , терпеливым, заботливым врачом, источником бесконечной любви к своим  маленьким пациентам.

С 1998 года Алексей Иванович проживает в родном городе. Он вырастил и воспитал двоих сыновей. Алексей Иванович – пенсионер Министерства обороны – награждён медалями « За безупречную воинскую службу» I,II,III степени, рядом юбилейных медалей, почётным знаком «Воину-интернационалисту».

Алексей Иванович часто встречается  с молодёжью, которой  рассказывает о своей службе в Афганистане, об эпизодах этой страшной незабываемой войны, которую сейчас предпочитают не вспоминать. Алексей Иванович  в своих выступлениях не раз подчёркивает, что тот, кто побывал в Афганистане, да и вообще на войне, многое понял и переоценил в жизни. Только на грани жизни и смерти можно вполне оценить, что такое жизнь и как она хороша, научиться ценить каждое мгновение, каким бы обыденным оно ни казалось.

Леанід Васільевіч Дранько-Майсюк нарадзiўся 10 кастрычнiка 1957 года ў горадзе Давыд-Гарадку Столiнскага раёна Брэсцкай вобласцi ў рабочай сям’i.

Пасля заканчэння Давыд-Гарадоцкай СШ № 2 у 1974 годзе Леанід Дранько-Майсюк працаваў на мясцовым заводзе слясарна-мантажных iнструментаў. Першай з прафесiйных паэтаў яго талент заўважыла руская пiсьменнiца Лiдзiя Аляксееўна Абухава, якая пабывала ў Давыд-Гарадку. Па яе рэкамендацыi ў 1975 годзе паступiў на завочнае аддзяленне паэзii Лiтаратурнага iнстытута iмя М. Горкага ў Маскве. У 1976–1978 гадах служыў у Савецкай Армii. Пасля дэмабiлiзацыi y 1980 перавёўся на дзённае аддзяленне Лiтiнстытута, якi скончыў у 1982 годзе. У 1980 годзе ажаніўся з масквічкай Вольгай, і праз год у iх нарадзіўся сын Васіль. Жыве i працуе ў Мiнску. У 1982–2002 гадах быў рэдактарам аддзела паэзii выдавецтва «Мастацкая лiтаратура».

Член Саюза пiсьменнiкаў СССР з 1984 года, член Саюза беларускiх пiсьменнiкаў.

Лаўрэат прэміі «Залаты апостраф» (за нізку апавяданняў у часопісе "Дзеяслоў (2005)

Першыя вершы друкавалiся ў раённай газеце «Навiны Палесся» з 1972 года, у рэспубліканскім друку ў 1975 г. (газета «Чырвоная змена).

Першая кнiга вершаў «Вандроўнiк» выйшла ў 1983 годзе, затым — «Над пляцам» (1986), «Тут» (вершы, паэмы, эсэ, 1990), «Проза радости» (пераклад з беларускай; М.: «Советский писатель»,1991), «Пра тое, як я…» (13 несур'ёзных апавяданняў, 1992), «Акропаль» (паэзія, эсэ, 1994), «Стомленасць Парыжам» (вершы і эсэ, 1995), «Гаспода» (выбранае «Залатая серыя» «Паэзія XX стагоддзя», 1998), «Места і свет» (вершы, 2000), «Паэтаграфічны раман» (вершы, проза, 2002), «Вершы. Каханне. Проза» (выбранае, 2003), «Белая вежа» (разам з Юрыем Кабанковым; вершы, лісты; Уладзівасток, 2004), «Цацачная крама» (кніжка для вялікіх і малых, 2008), «Анёлак і я» (апавяданне, 2009), «Кніга для спадарыні Эл» (проза, вершы, п'еса, 2012), "...Натуральны, як лінія небасхілу" (архіўная аповесць пра Максіма Танка, Мінск, "Кнігазбор", 2017).

Паэт Леанiд Дранько-Майсюк — пясняр хараства, прыхiльнiк лiрыкi тонкай пачуццёвасцi, уражлiвай эмоцыi i вобразнасцi. Лiрыка кахання ёсць у кожным зборнiку паэта. Нiзка вершаў «Маёй цудоўнай А.» прынесла славу як тонкаму прачуламу лiрыку — песняру хараства, жаночай прыгажосцi i кахання, а яго верш «У Вашым голасе квiтнеюць астры, якiх не бачыў я раней…» стаў амаль класiчным. Л. Дранько-Майсюк — паэт адметнага стылю, удала спалучае традыцыйную беларускую сiмволiку з класiчнай формай. Яго проза ў значнай ступенi рытмiзаваная, падобная на вершы. Эсэ Л. Дранько-Майсюка падкупляюць пластычнасцю, страсным i натхнёным лiрызмам.

Ён надзвычай тонка адчувае музыку гукаў i ў сваiх творах выключна ўважлiва ставiцца не толькi да зместу, але i да iх гучання, адсюль i запатрабаванасць яго твораў беларускiмi кампазiтарамi. Л. Дранько-Майсюк — аўтар больш за 70  песень, сярод якіх:  «Полька беларуская», «Белларускае танга», «Радзіма Беларусь» (музыка І. Лучанка) «Прынц i ружа» (музыка М. Сацуры), «Ты — каралева» (музыка Л. Захлеўнага), «Дон Кiхот» i «Любы князь» (музыка Э. Зарыцкага), «З табою навечна», «Ружа белая» i «Восень у Версалi» (музыка А. Цiхановiча), «Сон лiлей» (музыка I. Начына), «Вязе мой, вязу» (музыка Я. Навуменкi), «Аксамiткi» i «Бульба» (музыка Л. Захлеўнага), «Еўфрасiння» (музыка Я. Паплаўскай) і інш. З’явай у беларускай песеннасцi стаў альбом Зміцера Вайцюшкевiча «Цацачная крама» на вершы Л. Дранько-Майсюка.

Леанiд Дранько-Майсюк прынёс у нацыянальную лiтаратуру Заходнюю Еўропу, горад, новыя смелыя тэмы. Яго ўплыў бачны не толькi ў арыгiнальных сiмвалах (кветкi, вада), але таксама ў iмкненнi пашырыць стандарты i нормы. Ён творца, мастак, прынцыпы «эстэтыкi для эстэтыкi» i высокай чыстай паэзii стаяць у яго на першым месцы.

Сын, Васіль Леанідавіч Дранько-Майсюк, ураджэнец Давыд-Гарадка, закончыў Беларускі ліцэй мастацтваў імя Ахрэмчыка, Беларускі ўніверсітэт культуры, Беларускую акадэмію мастацтваў (2009), стаў культуролагам, рэжысёрам, акцёрам, драматургам. Ён — аўтар п’есы «Пясняр» пра Уладзіміра Мулявіна.

Кніга пра Давыд-Гарадок – “кветкавую” сталіцу Беларусі. Кніга распавядае пра тое адметнае, чым багата славутае мястэчка і што ўласціва толькі яму – весняніцтва, цікеткі, свята “Конікі”. Чытачы даведаюцца, як выглядае давыд-гарадоцкае “сонца”, як рабілася лодка, якую ў народзе называлі “дубам”, чым частуюць гасцей. Гартаючы старонкі гэтага выдання, можна насамрэч адчуць духмяны водар аксамітак, ляўконіі, флёксаў ды іншых кветак, пах ускапанага агарода, убачыць жанчын-вударак, стаць сведкам каляднага свята і спазнаць цану часу.

Гэта кніга пра гісторыю і штодзённасць, пра веру і лёс, пра любоў да бацькоў і зямлі, дзе нарадзіўся, пра шчымлівую радасць і доўгую памяць. Аўтары выдання – паэт Леанід Дранько-Майсюк і фотамастак газеты “Звязда” Анатоль Кляшчук на працягу дзесяцігоддзяў збіралі матэрыял, каб паказаць вялікаму свету невядомую прыгажосць Беларусі, якую варта захаваць.

Ссылка>>

А. В. Даркович – уроженец Давид-Городка,

Герой России

А.В.Даркович. Картина кисти С-Петербургского художника, бойца парашютной роты 879 ОДШБ, Федорова Александра Александровича.

Даркович, Александр Васильевич

Дата рождения   

7 ноября 1961 (57 лет)

Место рождения

Давид-Городок, Столинский район, Брестская область, Белорусская ССР, СССР

Принадлежность СССР → Россия

Род войск   морская пехота

Годы службы     

1978—2002 Звание       Полковник

Командовал       

879-й отдельный десантно-штурмовой батальон;

336-я отдельная гвардейская бригада морской пехоты

Александр Васильевич Даркович (род. 7 ноября 1961, Давид-Городок, Брестская область) — советский, российский офицер морской пехоты, полковник; Герой России (1995).

Даркович Александр Васильевич - командир 879-го отдельного десантно-штурмового батальона морской пехоты 336-й отдельной гвардейской Белостокской орденов Суворова и Александра Невского бригады морской пехоты Балтийского флота, гвардии подполковник.

Родился 7 ноября 1961 года в городе Давид-Городок Сталинского района Брестской области Белорусской ССР. Белорус. В Вооруженных Силах с 1978 года. Окончил Ленинградское военное общевойсковое командное училище в 1982 году.

Служил в частях морской пехоты Балтийского флота, командовал взводом и ротой. С 1989 года - командир батальона в 336-й отдельной гвардейской бригаде морской пехоты Балтийского флота.

В должности командира сводного батальона морской пехоты Балтийского флота в первые дни января 1995 года переброшен в Чеченскую республику, где полыхала первая чеченская война.

Батальон принимал участие в самых ожесточенных боях в Грозном в январе - феврале 1995 года. Морские пехотинцы Балтики обороняли позиции в центре города после неудачного новогоднего штурма, захватывали важнейшие здания - основные узлы обороны врага ("Зеленый квартал", Президентский дворец, площадь "Минутка"), форсировали Сунжу и расширяли занятые плацдармы, наступали в горной части Чечни. Из личного состава батальона 412 человек награждены орденами и медалями. Батальон подполковника Дарковича понес минимальные потери среди частей морской пехоты, в то же время нанеся значительный урон дудаевским формированиям. Героями Российской Федерации стали офицеры батальона С.Шейко, Д.Полковников, Е.Колесников.

За мужество и героизм, проявленные при выполнении специального задания Указом Президента Российской Федерации от 20 марта 1995 года гвардии подполковнику Дарковичу Александру Васильевичу присвоено звание Героя Российской Федерации.

Продолжал службу в Вооруженных Силах РФ. С 1999 года - командир 336-й отдельной гвардейской Белостокской орденов Суворова и Александра Невского бригады морской пехоты Балтийского флота (дислоцирована в городе Балтийске Калининградской области). В 2002 году уволен в запас в звании полковника. Награжден медалями.

Настоящий полковник!

Наверное, именно про таких говорят: как за каменной стеной. Спокойный, надежный, уверенный в себе. Гвардии полковник запаса Вооруженных сил РФ Александр Васильевич Даркович – наш земляк: родился в 1961 году в Давид-Городке Столинского района, затем жил в Бресте. В ходе первой чеченской кампании командовал десантно-штурмовым батальоном 336-й отдельной гвардейской Белостокской орденов Суворова и Александра Невского бригады морской пехоты Балтийского флота. За мужество и героизм, проявленные при выполнении специального задания в Чечне, указом президента РФ от 20 марта 1995 года тогда еще гвардии подполковнику Дарковичу Александру Васильевичу присвоено звание Героя Российской Федерации. По окончании Военной академии служил в Министерстве обороны РФ. С 1999 по 2002 год – командир бригады морской пехоты Балтийского флота. В 2003 году уволен в запас по состоянию здоровья. Живет в Москве, занимается бизнесом. В Брест, где оканчивал школу № 1 и где сейчас живут его родители, наведывается довольно часто. В один из таких приездов Александр Даркович по нашей просьбе навестил редакцию «Вечерки».

Александр Васильевич, в вашей семье не было кадровых военных. Отец – юрист, мама – учитель. Вы же решили стать офицером. Это потому, что в те годы среди мальчишек профессия военного была в большом почете?

– Да нет, это скорее случайность. Физически я был крепким парнем, участвовал в разных спартакиадах и спортивных соревнованиях, да и учился неплохо, после школы у меня была возможность поступить в какой-нибудь из белорусских институтов. Но в то время вступительные экзамены в военное училище сдавались на месяц раньше, чем в гражданские вузы. Кроме того, если ты выбирал именно военное училище, военкомат оплачивал поступающему дорогу туда и обратно. Мы с друзьями расценили это так: есть возможность бесплатно увидеть страну, решено было съездить в Ленинград. Сдал документы в Ленинградское высшее военное общевойсковое командное училище. Хорошо, что приехали на сутки раньше, только благодаря этому и успели на обзорной экскурсии побывать. Потому что на следующий день нас быстренько закрыли на полигоне и оттуда уже не выпустили.

Поступил без особых проблем. Школа № 1 в Бресте, где я учился последние два года, была с физико-математическим уклоном, а в школьном аттестате у меня всего одна четверка. Ну а после третьего курса мы были на стажировке в Печенге Мурманской области, правда, в мотострелковой части. Рядом размещалась база морской пехоты. Посмотрели, как обстоят дела в одном подразделении и в другом, и десять человек из выпуска написали рапорта с просьбой зачислить именно в морские пехотинцы. И мне ни разу не пришлось пожалеть, что попал именно сюда.

Ваши родные рассказывают, что и до Чечни вашу бригаду не один раз направляли в горячие точки…

– Да нет, «горячими» я бы эти точки не назвал. Да, мы находились в Польше в 1983 году. Обстановка там тогда была напряженная, но мы всего лишь обеспечивали безопасность семей наших военнослужащих. В 1984-1986 годах в зоне ответственности Балтийского флота была в том числе и Атлантика, и нам пришлось побывать в Анголе. Там шла гражданская война, но мы шли опять же не воевать – нашей задачей была безопасность семей военнослужащих в случае эвакуации. Помню несколько острых моментов, но до эвакуации, к счастью, не дошло. Я тогда был командиром взвода, мы жили на корабле, на суше лишь проводили рекогносцировку. Возможно, наше присутствие сыграло сдерживающую роль. Усиленный батальон морской пехоты – для Анголы это достаточно серьезный фактор.

Значит, до Чечни опыта боевых действий у вашего батальона не было. Газеты писали: когда стало известно о готовящейся переброске войск в Грозный, некоторые офицеры подали рапорты об увольнении. Те, кто остались, осуждали бывших товарищей?

– Не хочу никого осуждать. Но в нашем батальоне ни один офицер не отказался ехать в Чечню. А мы набирали туда исключительно добровольцев. В декабре 1994 года от командования флота поступила задача доукомплектовать батальон с 400 имеющихся в наличии штатных единиц (штат мирного времени) до тысячи. Набор проводили из состава матросов и офицеров, проходивших срочную службу на кораблях Балтийского флота, но тоже за счет добровольцев. Времени на переучивание оказалось ровно три недели, и они действительно не были готовы к боевым действиям. В отличие от штатных подразделений, где интенсивная подготовка шла все время. По правде говоря, мы до последнего не верили, что из Калининграда, где дислоцировалась наша бригада, нас повезут через две границы. Тем более что и море там далеко. Когда приказ прозвучал, у нас был всего час на сборы.

Давайте вернемся немного назад. В начале 90-х годов у вас было намерение перейти в белорусскую армию. Это как-то связано с неразберихой, которая творилась тогда в российских вооруженных силах?

– Неразбериха, конечно, творилась, но нашего Балтийского флота это коснулось в меньшей степени. И особенно частей, которые дислоцировались на территории Калининградской области. У нас был очень сильный и мудрый командующий флотом – адмирал Егоров Владимир Григорьевич. А Беларусь… На тот момент это было спонтанное желание. Хотя я и сейчас думаю, что когда-то все равно придется возвращаться на родину. Можно вернуться военным пенсионером и доживать тут до старости, а можно – раньше, чтобы принести стране какую-то пользу. Мне хотелось послужить своей родине, но морские пехотинцы были ей не нужны. К слову, у нас очень много белорусов служило, и срочников, и офицеров. Однажды меня предупредили, что приехал новый призыв из Беларуси, в основном студенты, которые год-два отучились. Я тогда около 70 человек себе взял. Целая рота белорусов получилась. После службы судьба всех разбросала, но примерно половина из нас продолжает поддерживать отношения. В «Одноклассниках» общаемся постоянно.

Под небом Грозного

Военная наука говорит, что бой в городе является одним из самых сложных видов боевых действий и требует особо тщательной подготовки войск и штабов. Вам в течение двух месяцев пришлось находиться в самом пекле уличных боев. Тем не менее ваш батальон, выполнив поставленные задачи, понес минимальные потери. Именно благодаря вот этой тщательной подготовке?

– Наш батальон потерял в Чечне 26 человек, и около сотни получили ранения. Наверное, кощунственно так говорить, потому что каждая жизнь – огромная ценность, но это действительно минимальные потери. Смотрите: к моменту нашего прибытия в Грозный была разгромлена Майкопская бригада, 81-й мотострелковый полк, в других подразделениях выбыло из строя до 30-40 % личного состава. Уверен, потери у нас были бы еще меньше, имей мы хотя бы минимальный опыт боевых действий. Мы его приобрели быстро, но 18 балтийцев погибли за одну, первую ночь – при штурме Зеленого квартала.

Там сложилась очень серьезная обстановка. Зеленый квартал в Грозном был своего рода коридором для боевиков, по которому доставлялись боеприпасы, продовольствие и подкрепление. А в центре квартала – президентский дворец, где расположился штаб боевиков. Понятно, почему они дрались за эту часть города так остервенело. Десантники, которым мы пришли на смену, так и не смогли замкнуть кольцо окружения вокруг дворца. Помню, меня подвели к окну и сказали: вот видишь – квартал. Максимум через три дня он должен быть взят. Тогда удастся вывести на прямую линию тяжелую технику – и дворец будет наш. Чтобы свести потери к минимуму, решили штурмовые бригады формировать только «штатным» составом, более подготовленным. Таких набралось 90 человек, плюс другие войсковые подразделения, навстречу шла группировка Рохлина, но никто не знал, сколько во дворце боевиков и сколько готово прийти к ним на помощь. То есть говорить о тщательной подготовке не приходится – у нас было очень мало информации о противнике. Уже потом стало известно, что общая группировка боевиков на западном направлении состояла где-то из 3-3,5 тысячи человек, а непосредственно дворец обороняли около 700 «дудаевцев».

Мы пришли в центр города ночью, днем туда было не пробраться, нас бы разгромили на подступах. В эту же ночь десантники должны были уходить, потому что понесли очень большие потери. Я попросил их остаться на сутки, помочь нам освоиться в новой обстановке. Просто попросил – приказа вышестоящего начальства не было. Они остались, и именно это многим тогда спасло жизнь. Вы представляете, что это такое – бросить молодых ребят, которые до этого стреляли только в тире или по мишеням на стрельбище, против превосходящих сил? Ровно через сутки они пошли на штурм. Штурмовые группы занимали здания, потом туда приходили оставшиеся в резерве силы и брали под свой контроль. Несколько таких зданий не один раз переходили из рук в руки, за них шла натуральная рукопашная схватка, и именно тогда погибли 18 наших ребят. Практически половина одной штурмовой группы. Но здания они все-таки удержали, потому что если бы нас оттуда выбили, то весь штурм пришлось бы начинать сначала и потерь было бы неизмеримо больше. Мы замкнули кольцо окружения – подчеркну – в течение одной ночи. После этого оборонять дворец стало уже бессмысленно, и боевики его покинули. Не понадобилось даже выводить тяжелую технику. Еще 8 наших ребят погибли в течение двух месяцев в других боях – в том числе во время форсирования Сунжи и при взятии площади Минутка.

Грозный, зима 1995 года. Александр Даркович (справа) с начальником штаба Наумовым перед штурмом Минутки.

Это правда, что откуда-то из российских штабов к боевикам исходила утечка информации?

– Скорее всего, да. Мы не знали о противнике ничего, он о нас знал почти все. Знали даже командиров подразделений, откуда они родом, и то и дело выходили по рации на нашу частоту. Откуда они могли это знать? Лично со мной так несколько раз разговаривали. Сидишь, работаешь в эфире, и в этот момент заходит на частоту противник и говорит: здравствуйте, Александр Васильевич, мы вам советуем отсюда тихо и спокойно уйти. Вежливо говорили, без криков. Мол, мы вас очень уважаем, знаем, что это одно из самых боеспособных подразделений в российской армии. В вашу сторону даже стрелять не будем: забирайте вещи и уводите всех. В противном случае мы знаем, что ваши родители живут в Бресте, а именно на ул. Кирова, мы вас и там найдем, руки длинные, и в том же духе. Вся эта информация у них почему-то была.

Именно поэтому мы, планируя очередную боевую операцию, старались посвящать в нее минимум людей. Нам удалось найти общий язык с командованием группировки. Ее на тот момент возглавлял генерал-майор Бабичев, командир Псковской воздушно-десантной дивизии, и когда он увидел, что у нас действительно подготовленное подразделение, то согласился, что нас не надо за ручку все время водить. Договорились так: дайте задачу и дайте срок, а мы сами решим, как ее выполнить. Вас посвятим, может быть, еще одного человека, а больше никому знать не обязательно. И он пошел навстречу. На штурм Минутки нам дали неделю. Мы ее взяли за два дня. Провели разведку, чтобы прояснить ситуацию, предприняли меры, чтобы ввести противника в заблуждение, и через два дня площадь была наша. Хотя задача так даже не ставилась: нам надо было занять лишь кусок плацдарма, чтобы переправить через горную речку основные части. И когда министру доложили, что Минутка взята, вначале никто не поверил. Пришлось залезть на крышу одного из домов, обозначить себя ракетами и водрузить Георгиевский флаг. Полагаю, что звание Героя РФ мне было присвоено именно за Минутку. А вообще из личного состава батальона за операцию в Чечне более 400 человек были награждены орденами и медалями.

Недавно узнала, Игорь Крещенок, создатель, руководитель и солист группы «Черные береты», был с вами в Чечне и уже тогда он между боями давал концерты под гитару…

– Да, Игорь Крещенок был тогда командиром роты и ежедневно, если не было боев, с 21 до 22 часов по средствам связи на определенной частоте, которую все наши знали, исполнял песни по заявкам. Сами понимаете: людям, уставшим от войны, хотелось хоть ненадолго вернуться к мирной жизни, и концертов Крещенка всякий раз очень ждали. Собирали заранее заявки, передавали ему, и в назначенное время песни слушала почти вся группировка.

К слову, именно благодаря ему и его песням нам удалось однажды выпутаться из, скажем так, неприятной ситуации. Дело в том, что в управлении у нас была некоторая неразбериха. Сводные части прибывали со всех регионов, времени наладить между ними взаимодействие не было, нас все время торопили… Однажды мы получили приказ срочно перебросить силы в другой квартал. А там по соседству находился полк внутренних войск, который знать не знал, что мы туда идем. Просыпаются утром и видят, что рядом кто-то бегает с автоматами. Мы все тогда, и противник тоже, ходили в камуфлированной форме, все были грязные и небритые, потому что воды не было. Как узнать, свои или чужие? Вот они и решили пальнуть в нашу сторону на всякий случай.

Полдня выясняли, кто такие, искали контакты для взаимодействия. Уже темнеет, людям страшно, начинают постреливать активнее. Наконец нам дали их частоту, позывные. Вышел на них, говорю: ребята, прекратите огонь, мы свои, давайте встретимся утром. А кто-то в ответ: это провокация, не верьте. В принципе, понятно: утечка информации была, и противнику наши позывные вполне могли быть известны. Пришлось, удерживая их частоту, вызвать Крещенка. Говорю, спой им что-нибудь под гитару, чтобы поверили. Послушали, спрашивают: ребята, а вы точно наши? Точно. А спой такую-то песню. Спел. Кто-то, правда, из их командования долго еще не верил, призывал к бдительности и рекомендовал вести беспокоящий огонь. Пришлось опять зажать их частоту. И только когда Игорь спел от начала до конца «Наша служба и опасна, и трудна…», все замолкло, они поверили, а утром приехали с шашлыками – знакомиться.

Сугубо гражданская жизнь

Последние 9 лет вы – сугубо гражданский человек. Чем занимаетесь?

– Работаю. Не свой бизнес, меня пригласили в качестве менеджера в фирму, которая занимается информационными технологиями. Собственное производство, программы. Есть серьезные проекты – в плане программного обеспечения с нами работают 22 региона. В моем подчинении порядка 200 человек. До этого работал в Калининградской области, был директором завода. К слову, Владимир Заломай, бывший губернатор Брестской области, а потом руководитель отделения посольства Беларуси в Калининграде, был у нас на предприятии. Вообще калининградский период жизни у меня очень продуктивный. В 2004-2005 годах мы реализовали в России солидный инвестиционный проект. Речь о создании группой компаний «Содружество» одного из крупнейших в Европе масло-эстракционных заводов с портовым и железнодорожным терминальными комплексами. Я был там исполнительным директором. К сожалению, по семейным обстоятельствам вынужден был из Калининграда перебраться в Москву – жить на съемной квартире при таком темпе работы было тяжеловато. Но я остался в очень хороших отношениях с собственниками, они приглашают вернуться.

Расскажите немного о своей семье.

– Обычная семья. Жена – бухгалтер. Сын учится на юриста, но кем будет работать, еще не определился. Хочет быть спортивным статистиком, но таких специалистов готовят в очень малом количестве, в вузы даже не каждый год прием. Пока папа воевал, занималась им в основном супруга, но зато сейчас мы с ним наверстываем упущенное. Он взрослый человек, у него свои мысли. Кстати, он в Бресте чаще бывает, чем я. Хочет в Беларуси жить.

А вы?

– Само собой разумеется. Уже и жена не против. Дай Бог, еще лет пять поработаю и вернусь сюда обязательно. Мне здесь нравится. Когда грибной сезон, я, случается, приезжаю на целую неделю. Да, в Подмосковье тоже грибы растут, но в этих краях я вырос и чуть ли не половину лесов знаю. А в Подмосковье свернешь куда-нибудь в сторону от асфальта, полкилометра проедешь и упираешься то в один забор, то в другой… Потом в итоге плюнешь. Проще приехать сюда. Воздух лучше, лес чище и грибы вкуснее.

Москва хороша тем, что в ней можно найти хорошую высокооплачиваемую работу. Если повезет, конечно. Зарплаты там, безусловно, выше, чем в Беларуси. Потому и рвутся туда люди. В Москве можно зарабатывать деньги, можно получить хорошее образование. Но тратить ежедневно четыре-пять часов на дорогу к работе и обратно, стоя в пробках и вися на телефонах – это слишком. Умножьте это на пять лет: представляете, сколько времени просто выброшено бесцельно? За день в Москве можно решить только один вопрос. Больше лучше не планировать. Я утром, если хочу попасть к 9.00 на работу, должен на машине выехать в 7.30. Это если повезет и на улице не образовалась пробка. Иначе дорога займет 2,5 часа. Из Бреста я за это время как минимум до Барановичей доеду. Я теперь по утрам жду, пока все разъедутся. С утра выхожу в Интернет, есть возможность держать с фирмой связь и давать указания таким образом, и лишь в 10.00-10.30 выезжаю на работу. А если совещание какое-то назначено, надо выезжать в 6 утра. Спать некогда. А еще собаку выгулять... То ли дело здесь – 15 минут, и ты в любую точку Бреста добрался.

Вообще, белорусам свойственно прибедняться. Но мне, когда жил в Калининградской области и ездил в Брест, приходилось пересекать с севера на юг всю западную Беларусь. Да и когда сюда приезжаю, люблю покататься не по центральным трассам, а в стороне, через какие-нибудь деревушки. Так что я знаю, как выглядит глубинка изнутри, какие там дороги, какие дома. Заметил: в райцентрах, малых городах очень много коттеджей. Причем фундаментального типа. В России такого нет. Там кто-то дворец отгрохал, а кто-то забор покрасить не может. Большинство областных российских центров сейчас подтягивают к нормальному уровню жизни. Но есть и миллионные города, на которые без содрогания смотреть нельзя. Нет, вернусь в Беларусь.

И чем вы здесь будете заниматься?

– Я же сказал: по грибы ходить…

Автор: Елена Трибулева